Не я пяю - народ божы... творчасць Янкі Лучыны.

Нядоўгiм, але творча насычаным было жыццё Янкi Лучыны. Пiсаць ён пачаў рана, яшчэ ў дзевяцiгадовым узросце, у час навучання ў прыватным пансiёне. Першы верш, "Не дзеля славы ...", напiсаны па-руску, носiць дэкларатыўны характар. Аўтар гаворыць, што ўсё жыццё ён будзе служыць "стране глухой, забитой, где мрак невежества царит, в лачуге где, соломой крытой, мужик печально дни влачит." Аб паэтычных i эстэтычных прыярытэтах Я. Лучыны можна меркаваць па яго перакладах з польскай мовы, у прыватнасцi, па перакладзе верша Ул. Сыракомлi "Не я пяю — народ божы...". Пiсьменнiк адкрыта заяўляе, што сваёй творчасцю ён выказвае спрадвечныя мары i спадзяваннi народа, што яго творчасць — гэта голас цёмнага i прыгнечанага народа:

З iм я злiўся з добрай волi,
Чы то ў долi, чы ў нядолi,
Чы гдзе гора абзавецца,
Як асiна, грудзь трасецца.

Творчасць Я. Лучыны на трох мовах выконвала ролю своеасаблiвай пасярэднiцы ў польска-рускiм лiтаратурным дыялогу, адлюстроўвала розныя аспекты беларускай рэчаiснасцi канца 19-га ст. Калi ў польска- i рускамоўных вершах паэт застаецца традыцыяналiстам, то ў сваёй беларускамоўнай творчасцi ён з'ўляецца наватарам. Адметнасць беларускiх вершаў Я. Лучыны ў тым, што яны ўяўляюць сабою вынiк удалага перапляцення рэалiстычнага i рамантычнага пачаткаў. I гэта невыпадкова, бо напрыканцы 19-га ст. у рускай лiтаратуры была моцнай рэалiстычная, а ў польскай — рамантычная плынi. У беларускай жа лiтаратуры Я. Лучына заслужана лiчыцца пачынальнiкам фiласофскай лiрыкi. Беларускiя вершы Я. Лучыны выйшлi асобным зборнiкам ("Вязанка", 1903) ужо пасля яго смерцi. Тэматыка творчасцi пiсьменнiка не вызначаецца асаблiвай шырынёй: гэта пераважна жыццё беларускай вёскi. Галоўным героем звычайна з'яўляецца просты селянiн — найбольш варты, на думку аўтара, прадстаўнiк роднай зямлi i носьбiт высокiх маральных якасцей. З асаблiвай любоўю i лiрызмам пiша пра яго паэт у вершы "Што думае Янка, везучы дровы ў горад". Аўтар па-мастацку тонка i выверана перадае трывожны ўнутраны стан героя, яго перажываннi за свой лёс i крыўду на жыццё, у якiм "усюды песнi i гулянкi", адзiн толькi ён вымушаны ехаць прадаваць дровы ў горад, каб купiць трохi жыта. Рамантызм Я. Лучыны, спалучаны з рэалiстычным адлюстраваннем жыцця, надае значную адметнасць, у параўнаннi з польскамоўнай спадчынай, такiм яго беларускiм вершам, як "Сiвер","Вясна" i "Роднай старонцы". Жыццё сялян параўноўваецца ў гэтых творах з лютай зiмой, якая нiяк не хоча саступаць месца вясне. Так, звяртаючыся да сiверу, галоўны герой верша ўсклiкае:

Хоць бы раз без цябе зарунець бы палям,
Хоць бы раз у свой час адышла бы зiма!
Ўстрапянуўся бы дух ў чалавечай грудзi,
Дый забылi бы мы мора смутку дый слёз...