кесте. «Сұлтан»
ЖШС – ның 2005 жылғы күтілетін есебі
Өнім түрлері
Өлшем бірлігі
Көлемі
Өнімділік
Жалпы жиын
1ц/кг бағасы
Сомасы
Егін шаруашылығы
Қыстық бидай
га
506
15
7085
800
5668000
Яров бидайы
га
350
12
3500
800
3360000
Сұлы
га
100
12
1000
700
700000
Қант қызылшасы
га
70
200
14000
200
2800000
Көпжылдық шөптер
га
147
-
3000
120
360000
Соя
га
35
12
420
100
420000
Сенаж
-
5000
60
300000
Солома
-
500
40
20000
Басқалары
-
-
100000
13350000
Мал шаруашылығы
КРС приплоды
бас
45
45
3000
135000
Сүт
ц
800
750
15
1200000
Салмақты КРС
ц
30,0
30
-
225000
Приплод қой
бас
90
90
2000
180000
Жүн
кг
400
400
70
28000
Салмақты қойлар
ц
30,0
30
165000
Басқалары
-
770000
2703000
Басқалары
-
100000
Жалпы бұл 2004 жылмен салыстырғанда 2480000 теңгеге артық пайда әкелді,
яғни толығырақ тоқтала кетсек 2005жылы егін шаруашылығынан 13350000
пайда әкелді.
Мал шаруашылығында сомасы 2703000 мың теңгені құраса, ал 2004 жылы бұл
көрсеткіштер егін шаруашылығында жалпы сомасы 11530000 мың теңгені
құрады. Бұдан көргеніміздей серіктестік жыл сайын табыстылығының артуына
көптеген істі тиімді жүргізілуінің нәтижесі саналады.
«Сұлтан» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің қазіргі күнде қаржылық
жағдайы тұрақтанып, нарықтағы позициясы жоғары позициядағы кәсіпорын
екенін дәлелдеп келеді. Оған сол болып отырған жағдай серіктестіктің
басқаруының тиімді ұйымдастырылуының арқасында мүмкін болып отыр.
«Сұлтан» ЖШС – інің болашақтағы жоспары. «Сұлтан» ЖШС – ның қазіргі
күндегі жағдайы тұрақтанып, даму үстінде. Серіктестіктің басқару
деңгейін жыл сайын жетілдіру басты мәселесі болып табылады. Және де
бұған құрутайшылар аса зор мән беруде. Сонымен қатар болашақта бидайдың
жаңа шыдамды, құнарлы сорттарын егуді жоспарлап отыр. Мал басын көбейту,
сүт, нан, жүн өнімдерін көбейтудің арқасында серіктестіктің қызметін
жетілдіру көзделуде.
Қазіргі күннің өзінде шетел фирмаларымен бірігіп (түрік фирмасымен бірге)
диірмен ашуды жоспарлауда. Бұл жоспар биылғы жылдың, өзінде іске асыру
көзделуде. Диірмен ашу жоспары бидайды тек шикізат күйінде ғана емес
дайын өнім, ұн ретінде өткізуге де мүмкіндік береді. Сондай – ақ диірмен
қарапайым халыққа да қызмет көрсетіп, серіктестіктің табыстылығының
артуына да мүмкіндік береді.
Сонымен қатар мал басын көбейтіп, жүнді жуып өткізу мақсатын да
болашаққа жоспар етіп қоюда. Себебі жуылмаған жүн жуылған жүннен арзан
болады. Егер бұл болашақ жоспарлар жүзеге асырылса, қосымша жұмыс
орындары ашылып, мемлекетке де өз пайдасын тигізіп отырады.
Жалпы бұл жоспарлардан қанша пайда алынатынын есептемес бұрын
инвестициялық ахуалды бақылау қажет. Ол келесі кестеден орын алды.
2.1.12.кесте. Соңғы бес жылға инвестициялық көлемі.
Жылдар
Инвестиция көлемі (млн тг)
1999
364476
2000
953666
2001
672182
2002
4135061
2003
2930591
Инвестициялық қызметті табысты жүргізудің арқасында табыс көрсеткіші
ауыл шаруашылығына салынған өзіндік капитал 400 000 АҚШ долларын
қрайды. Жалпы инвестициялаудың жоғары деңгейде болуы
серіктестіктің қаржылық тұрақтылығы артуда. Инвестициялық ахуалдың
жоғары болуы серіктестікке жаңа салаларға диверсификациялануына
мүмкіндік береді. Жоғарыда келтірілгендей диірменді алуға
инвестициялау көлемі кезең – кезеңімен жүзеге асырылады. Одан
түсетін ақшалай түсімдер 2005 жылғы болжау бойынша келесі кестеден
орын алды.
2.1.13.кете. 2005 жылға болжанған ақшалай түсімдер.
Кезең
Ақшалай түсімдер (АҚШ
доллары мың)
1 тоқсан 2005
8,024
2 тоқсан 2005
11,704
3 тоқсан 2005
4,554
4 тоқсан 2005
17,094
Ақшалай түсімдердің негізгі көзі ауыл шаруашылығы өнімдерін өткізу мен
диірмен қызметінен түседі.
Серіктестіктің тұтынуына әсер етуші ақшалай құралдардың факторлары.
• болжаланбаған ірі көлемді төлеңдер(шаруашылық қызметіне байланысты)
• инвестицияның мақсатты жұмсалуы
• акция құралдарының өзін алудың мүмкіндігі
• құралдарға салынған инвестициядан түскен түсімдер.
• Банктен несие алу мүмкіндігі
Сонымен серіктестіктің үнемі дамып отыруы халық тұтынатын негізгі тағам
саналатын нан өнімдерін өндіруге де мүмкіндігі болады. Сүт өнімдері де
қолға алынуда.
2.2. «Сұлтан» ЖШС – тің қазіргі жағдайы (сандық талдау)
«Сұлтан» ЖШС ауыл шаруашылық саласындағы кәсіпкерлік субъект болып
табылады. Бұл жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің негізгі (опперациялық)
қызметіне егін шаруашылығы, мал шаруашылығы, өсімдік шаруашылықығы
жатқызылады. Мәселен, өткен 2006 жылдың қорытындылары бойынша жоғарыдағы
шаруашылық- экономикалық қызметтердің бағыттарындағы егін шаруашылығы 56
% - ды, мал шаруашылығы 20% - ды, өсімдік шаруашылығы 17% - ды және де
басқа қызметтер 7% - ды алады. Шаруашылық қызметтің осы бағыттары
бойынша үлестеу мен ең басымдысынан бастап ранжирлеу өткізу көлемі
бойынша жүзеге асырылған. Бұл мәліметтерден көріп отырғанымыздай
шаруашылық – экономикалық қызметтің бағыттарына ең басымдысы егін
шаруашылығы болыпты. Мұндай жағдайдың қалыптасуын ең бастысы осы
бағыттың жүзеге асырудың басқа қызмет бағыттарын асыруға қарағандағы
жоғары рентабельділік. Егін шаруашылығы қызметінің жоғары
рентабельділігіне өткен жылғы бидай нарығындағы қолайлы конъюнктура,
яғни бидай ауыл шаруашылық өніміне жоғары Қазақстан нарығындағы бағалар
себепші болды. Көріп отырғанымыздай бұл серіктестіктің опперациялық
қызметі әртараптанғандығымен және нарықтың конъюнктурасына тез бейімдену
қабілетімен сипатталады.
Енді бұл шаруашылық субъектінің көрсеткіштерін таңдауға көшейік.
Бұл көрсеткіштерді келесі кестелерден көруге болады. (2.2.1;
2.2.2;2.2.3;2.2.4 кестелер)
2.2.1. кесте 2002 – 2005жж «Сұлтан» ЖШС – інің негізгі көрсеткіштері.
- өткізу көлемінің өсу қарқындары - пайда көлемінің өсім қарқындары.
2.2. сурет. Өткізу және пайда көлемдерінің өсім қарқындары бойынша
динамикасы.
Бұл иллюстрациялардан көріп отырғанымыздай өткізу көлемдерінің және
пайданың өсім қарқындары 3 жыл ішіндегі деңгейлері мен ауытқулары өте
жоғары. Бұлай болудың басты себебі, ауыл шаруашылығындағы экономикалық
емес факторлармен түсіндіріледі(мысалы, спецификалық, климаттық
жағдайдар)
Келесі талдайтынымз бұл 2005және 2006 жж қаржылық есеп.
Ол бойынша көрсеткіштерді келесі кестеден көре аламыз.
2.2.3.кесте. 2005 – 2006 жж. баланс.